استانبول/آنادولو

برخی از مقامات ایرانی از جمله ابراهیم عزیزی، رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس ایران مدعی شد: «مرزبانان فراجا ایران به‌صراحت اعلام کردند که رژیم صهیونیستی از مرز آذربایجان برای نفوذ پهپادها به سمت ایران استفاده کرده است.»

او همچنین گفت که این موضوع در سطوح عالی بین ایران و آذربایجان مطرح شده و طرف آذربایجان خواستار مدرک شده است.

به گفته وی هنوز استنادی در این زمینه در دست نیست.

با این حال، چهره‌هایی مانند علی لاریجانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، در تضاد با این ادعا تأکید کرده‌اند که «هیچ نشانه‌ای در این زمینه وجود ندارد».

در همین راستا، مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران در گفت‌وگوی تلفنی با همتای آذربایجانی خود الهام علی‌اف خواستار بررسی این موضوع شد. علی‌اف نیز در پاسخ تصریح کرد که جمهوری آذربایجان به هیچ عنوان اجازه نخواهد داد از خاکش برای حمله به ایران استفاده شود.

گُزده توپراک، پژوهشگر مرکز مطالعات ایران در آنکارا (ایرام سنتر)، در گفت‌وگو با خبرنگار آنادولو اظهار داشت: «پس از پایان درگیری‌ها نیز شاهد بودیم که رئیس‌جمهور ایران این موضوع را مستقیماً با علی‌اف در میان گذاشت تا نگرانی‌های ایران برطرف شود، اما علی‌اف این ادعاها را به‌طور کامل رد کرد. در این میان، جناح محافظه‌کار در ایران با صراحت و اتهام مستقیم علیه آذربایجان سخن می‌گوید، در حالی که دولت پزشکیان و جریان اصلاح‌طلب محتاط‌‌تر و دیپلماتیک‌تر عمل کرده و بیشتر بر راه‌حل‌های سیاسی تمرکز دارند.»

این کارشناس توضیح داد که اصول‌گرایان در ادامه اختلافات عمیق خود با اصلاح‌طلبان، تلاش می‌کنند فشار بیشتری بر دولت پزشکیان وارد کنند. به گفته او، آنان دلایل ضعف امنیتی پس از جنگ را بیرون از کشور جست‌وجو کرده و به دنبال یافتن یک «قربانی» هستند؛ چه با متهم کردن آذربایجان و چه با اشاره به مهاجران افغان یا عوامل دیگر.

توپراک تأکید کرد: «این نگاه ریشه در یک پارادایم تهدید دارد که میان محافظه‌کاران ایران رواج یافته است؛ آنها باور دارند هیچ کشوری، حتی همسایگان منطقه‌ای، نمی‌تواند دوست یا متحد واقعی ایران باشد. از همین زاویه است که پس از هر درگیری، کشورهای همسایه متهم می‌شوند.»

او افزود: «در مقابل، دولت پزشکیان به دلیل جایگاه رسمی خود نمی‌تواند آشکارا آذربایجان را متهم کند، چراکه چنین اقدامی می‌تواند به معنای تشدید بحران یا حتی اعلان جنگ تلقی شود. از همین رو مسیر دیپلماتیک و خویشتنداری را انتخاب کرده است. این رویکرد تنها در قبال باکو نیست، بلکه در مورد کل منطقه دیده می‌شود؛ زیرا ایران در شرایطی شکننده قرار دارد و نیازمند روابط بهتر با همسایگان است. دولت پزشکیان نیز با درک این واقعیت، در تلاش است مسائل را از طریق راه‌های سیاسی و معقول حل‌وفصل کند.»